„W biurze Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w mieście X miał miejsce wypadek przy pracy. Poszkodowany to pracownik administracyjno-biurowy (lat 58), w związku z koniecznością przygotowania pokoju do remontu, otrzymał ustną informację od pracownika innego wydziału o terminie i miejscu, do którego ma przenieść wszystkie dokumenty. W drugim dniu wykonywania tych czynności doznał silnego bólu kręgosłupa, omdlenia i utraty świadomości, zabrała go karetka. Zespół powypadkowy stwierdził, że łączny ciężar przeniesionych przez poszkodowanego w ciągu 2 dni dokumentów wyniósł ok. 800 kg. Lekarz medycyny pracy wydał opinię, że wykonywane czynności najpewniej spowodowały uraz kręgosłupa. Zespół powypadkowy uznał zdarzenie za wypadek przy pracy. Ustalono następujące przyczyny wypadku:
– wytężony wysiłek, przeciążenie układu szkieletowo-mięśniowego przy przenoszeniu dokumentów o ciężarze i ilości nie odpowiedniej dla pracownika zatrudnionego na stanowisku z przewagą pracy biurowej,
– kontynuowanie przez poszkodowanego prac transportowych w dn. ….2019 r., mimo odczuwania bólu kręgosłupa już w dniu poprzednim tj. …. 2019 r.
– stwierdzono nieprzestrzeganie przez pracodawcę następujących przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy lub innych przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia (wskazać dowody): 4),5)
– nieprawidłowa organizacja pracy (K.p. art. 207 w związku z art. 212 K.p.),
– brak komunikacji między kierownikami komórek organizacyjnych, co skutkowało brakiem nadzoru nad wykonywanymi czynnościami innymi niż wynikające z zakresu czynności pracownika (K.p. art. 212),
– nie stosowanie przepisów Rozporządzenia MPiPS w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz innych związanych z wysiłkiem fizycznym z dn. 18.03.2000 r. (ze zm. Dz.U.z 2018 r. poz.1139),
– nie uwzględnienie indywidualnych predyspozycji pracownika takich jak sprawność fizyczna, wiek, stan zdrowia oraz akceptowanie sytuacji wykonywania pracy związanej ze znacznym wysiłkiem fizycznym przez pracownika administracyjno-biurowego, który w czasie badań profilaktycznych nie był badany pod kątem przenoszenia ciężarów do 50 kg przy pracy dorywczej (to są obowiązki pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych).
Zespół powypadkowy we wnioskach profilaktycznych zapisał m.in: angażowanie do prac fizycznych pracowników posiadających orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań przy przenoszeniu ciężarów do 50 kg przy pracy dorywczej (pracownicy na stanowiskach robotniczych – konserwator) lub zlecanie tych prac firmom zewnętrznym, przypomnienie kierownikom komórek organizacyjnych obowiązków i odpowiedzialności w zakresie bhp.
Pracodawca kategorycznie odmówił podpisania protokołu powypadkowego, uzasadniając ustnie, że Jego zdaniem nie ponosi odpowiedzialności za zaistniałą sytuację i kierownicy komórek również nie są odpowiedzialni za nieprawidłową organizację pracy, nie widzi nieprawidłowości w tym, że pracownicy administracyjno-biurowi są angażowani do prac fizycznych, mimo braku odpowiednich badań profilaktycznych. Przedstawienie podstaw prawnych zawartych w Kodeksie pracy nie przekonało pracodawcy do podpisania protokołu powypadkowego.
W skrócie opisałam zaistniałą sytuację. Jako główny specjalista ds. BHP w biurze RDLP, zostałam powołana do zespołu powypadkowego. Jakie kroki prawne powinnam podjąć, jakie są możliwości prawne rozwiązania tego problemu? Zmiana treści protokołu, z którym zapoznał się poszkodowany potwierdzając to podpisem, (podanie przyczyn wyłącznie po stronie poszkodowanego, bez uwzględnienia przyczyn organizacyjnych po stronie pracodawcy/osób kierujących pracownikami) byłaby poświadczeniem nieprawdy przez członków zespołu powypadkowego. Podlegam bezpośrednio pracodawcy, ponadto jestem działaczem związkowym – przewodniczącą MON NSZZ „Solidarność” i sekretarzem MSPL NSZZ „S”. Proszę o poradę i opinię w wyżej przedstawionej sprawie.”
Z pewnością przypadek, który opisał Czytelnik w pytaniu jest szczególny, bo tak naprawdę to pracodawca nie podał argumentów uzasadniających decyzję o niezatwierdzeniu protokołu powypadkowego.
Zwróćmy uwagę na zapisy …
(…) rozporządzenia RM w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. Zgodnie z treścią § 4 ww. rozporządzenia – okoliczności i przyczyny wypadku ustala powoływany przez pracodawcę zespół powypadkowy, w skład którego wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy.
Następnie w § 9 ust. 3 czytamy – zespół powypadkowy sporządza protokół powypadkowy w niezbędnej liczbie egzemplarzy i wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową doręcza niezwłocznie pracodawcy w celu zatwierdzenia.
Dalej § 10 ust. 1-2 stanowi, że – członek zespołu powypadkowego ma prawo złożyć do protokołu powypadkowego zdanie odrębne, które powinien uzasadnić. W przypadku rozbieżności zdań członków zespołu powypadkowego o treści protokołu powypadkowego decyduje pracodawca.
§ 11 ust. 1-2 rozporządzenia stanowi, że – zespół powypadkowy jest obowiązany zapoznać poszkodowanego z treścią protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem. Poszkodowany ma prawo zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym, o czym zespół powypadkowy jest obowiązany pouczyć poszkodowanego.
§ 13 ust. 1-3 brzmi następująco – protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca nie później niż w terminie 5 dni od dnia jego sporządzenia. Pracodawca zwraca niezatwierdzony protokół powypadkowy, w celu wyjaśnienia i uzupełnienia go przez zespół powypadkowy, jeżeli do treści protokołu powypadkowego zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub członków rodziny zmarłego wskutek wypadku pracownika albo protokół powypadkowy nie odpowiada warunkom określonym w rozporządzeniu. Zespół powypadkowy, po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień, o których mowa w ust. 2, sporządza, nie później niż w terminie 5 dni, nowy protokół powypadkowy, do którego dołącza protokół powypadkowy niezatwierdzony przez pracodawcę.
A zatem jeśliby zostały do protokołu powypadkowego zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub występowałaby różnica zdań wśród członków zespołu powypadkowego, miałby wówczas pracodawca możliwość niezatwierdzenia protokołu, natomiast ww. sytuacje nie mają miejsca w przypadku, o którym mowa w pytaniu.
Wobec powyższego stwierdzić należy, że przepisy ww. rozporządzenia nie przewidują regulacji na taką decyzję pracodawcy.
Uważam jednak, że w tej sytuacji najrozsądniejszym wyjściem będzie złożenie na pracodawcę skargi do Państwowej Inspekcji Pracy, w celu przeprowadzenia w zakładzie pracy kontroli na okoliczność stwierdzenia czy w przedmiotowej sprawie doszło do naruszenia przepisów, a ściślej dotyczących obowiązków pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Niewykluczone, że w wyniku przeprowadzonej kontroli inspektor pracy stwierdzi bezzasadność odmowy zatwierdzenia prawidłowo sporządzonego przez zespół protokołu powypadkowego, a to z kolei może zostać uznane za naruszenie przepisów, co w konsekwencji może spowodować skutek w postaci wniesienia do sądu karnego wniosku o ukaranie pracodawcy.
Paweł Nowak – prawnik prawa pracy i prawa oświatowego
Podstawa prawna:
- Ustawa z dn. 26.06.1974 r. Kodeks pracy – tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 01.07.2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy – Dz.U. z 2009 r. Nr 105 ze zm.
