Przy pracach wykonywanych na otwartej przestrzeni lub w nieogrzewanych pomieszczeniach pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikom w pobliżu miejsc pracy pomieszczenia umożliwiającego im schronienie się przed opadami atmosferycznymi, ogrzanie się oraz zmianę odzieży. We wskazanych pomieszczeniach powinna być zapewniona temperatura co najmniej 16 °C (289 K), a na każdego pracownika najliczniejszej zmiany powinno przypadać co najmniej 0,1 m2 powierzchni, przy czym całkowita powierzchnia pomieszczenia nie może być mniejsza niż 8 m2.
Pomieszczenia, o których mowa powinny być zaopatrzone w urządzenia do podgrzewania posiłków. Jeżeli zapewnienie takich pomieszczeń nie jest możliwe, należy zapewnić pracownikom w pobliżu miejsca ich pracy, odpowiednio urządzone źródła ciepła, przy zachowaniu wymagań ochrony przeciwpożarowej.
Dodatkowo pracodawca jest obowiązany nieodpłatnie zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Obowiązek ten zapisano w rozp. Rady Ministrów z dn. 28.05.1996 w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. z 1996 r. Nr 60, poz. 279). Zgodnie z § 3 i 4 cyt. rozp. przy pracach wykonywanych w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10°C i na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10°C pracodawca zapewnia pracownikom ciepłe posiłki i napoje.
Posiłki wydawane przez pracodawców ze względów profilaktycznych powinny być wydawane w formie jednego dania gorącego. Zgodnie z § 2 ust. 2 cyt. rozp., jeżeli pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze względu na rodzaj wykonywanej pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych, może zapewnić w czasie pracy:
1) korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych,
2) przyrządzanie posiłków przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów.
W okresie zimowym, gdy temperatura otoczenia spada poniżej 10°C, pracodawcy powinni pamiętać, że są oni obowiązani do zapewnienia napojów pracownikom zatrudnionym przy pracach na otwartej przestrzeni. Zgodnie z § 6 cyt. rozp.
- Posiłki i napoje wydawane są pracownikom w dniach wykonywania prac uzasadniających ich wydawanie.
- Posiłki powinny być wydawane w czasie regulaminowych przerw w pracy, w zasadzie po 3-4 godzinach pracy.
- Napoje powinny być dostępne dla pracowników w ciągu całej zmiany roboczej.
Jak zapisano w art. 210 k.p. w sytuacji, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Zatem w sytuacji niskiej temperatury, w przypadku braku dobrej woli pracodawcy, pracownik może powołać się na wskazany przepis i powstrzymać się od wykonywania pracy.
Grażyna Rompel
