Komu przysługują wcześniejsze emerytury? Jak są obliczane i jakie są zasady przyznania? Jakie warunki trzeba spełnić, żeby otrzymać świadczenie? Jak wygląda sprawa ustalania stażu pracy nauczycielskiej i rozwiązanie stosunku pracy?
Zgodnie z ustawą o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych – świadczenie przysługuje nauczycielom, którzy …
(…) spełnili łącznie następujące warunki:
- osiągnęli wiek, o którym mowa w ust. 3, tj.:
nauczyciel ma prawo do świadczenia, jeżeli ukończył:
1) 55 lat – w latach 2009–2014;
2) 55 lat w przypadku kobiet i 56 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2015–2016;
3) 55 lat w przypadku kobiet i 57 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2017–2018;
4) 55 lat w przypadku kobiet i 58 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2019– 2020;
5) 55 lat w przypadku kobiet i 59 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2021–2022;
6) 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2023–2024;
7) 56 lat w przypadku kobiet i 61 lat w przypadku mężczyzn – w latach 2025–2026;
8) 57 lat w przypadku kobiet i 62 lata w przypadku mężczyzn – w latach 2027– 2028;
9) 58 lat w przypadku kobiet i 63 lata w przypadku mężczyzn – w latach 2029– 2030;
10) 59 lat w przypadku kobiet i 64 lata w przypadku mężczyzn – w latach 2031– 2032.
- mają okres składkowy i nieskładkowy w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwanej dalej „ustawą o emeryturach i rentach z FUS”, wynoszący 30 lat, w tym 20 lat wykonywania pracy w jednostkach, o których mowa w art. 2 pkt 1, w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć oraz
- rozwiązali stosunek pracy.
Tak stanowi art. 4 ust. 1 wspomnianej ustawy. A zatem, aby nauczyciel mógł przejść na wcześniejszą emeryturę musi wykazać 30-letni okres składkowy, w tym co najmniej 20 lat wykonywania pracy w charakterze nauczyciela. W obu przypadkach musi to być co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć i staż ten musi być osiągnięty najpóźniej na dzień rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy zawartego z tą placówką. Naturalnie przedmiotowe świadczenie przysługuje nauczycielom, którzy rozwiązali stosunek pracy.
W tym miejscu warto podkreślić, że przejście na świadczenie kompensacyjne umożliwia:
– rozwiązanie stosunku pracy przez nauczyciela,
– rozwiązanie stosunku za porozumieniem stron zainicjowanym przez nauczyciela,
– rozwiązanie stosunku pracy z powodu całkowitej likwidacji szkoły bądź braku możliwości dalszego zatrudnienia w pełnym wymiarze zajęć,
– wygaśnięcie stosunku pracy wskutek upływu okresu stanu nieczynnego, ewentualnie, gdy w okresie stanu nieczynnego nauczyciel odmówi podjęcia pracy,
– rozwiązanie umowy o pracę zawartej na czas określony (z upływem okresu jej obowiązywania).
Świadczenie stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat, ustalone według obowiązujących w dniu zgłoszenia wniosku o przyznanie świadczenia tablic średniego trwania życia.
Należy zaznaczyć, że wysokość świadczenia kompensacyjnego oblicza się według tzw. nowych zasad. Podstawę jej obliczenia stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie. Kwotę tę dzieli się przez parametr średniego dalszego trwania życia dla osób w wieku 60 lat (ogłaszany w formie komunikatu Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” corocznie w terminie do 31 marca). Jeśli ubezpieczony jest członkiem OFE, wówczas kwotę zgromadzonych składek mnoży się przez wskaźnik korygujący 19,52/12,22. Kwota świadczenia nie może być niższa niż kwota najniższej emerytury. Prawo do świadczenia powstaje z dniem spełnienia warunków wymaganych do nabycia tego prawa.
Do stażu pracy nauczycielskiej nie wliczamy okresów, kiedy nie wykonywałeś takiej pracy, ale pobierałeś wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Nie wliczamy zatem: okresów niezdolności do pracy, za które otrzymałeś wynagrodzenie, zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne, okresów, za które otrzymałeś zasiłek opiekuńczy lub macierzyński, okresów, w których nie wykonywałeś pracy, za które otrzymałeś – na podstawie Karty Nauczyciela: wynagrodzenie za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy, np. z powodu choroby, wynagrodzenie w czasie urlopu macierzyńskiego – za okres od 15.11.1991 r. do 31.07.1992 r., urlopu dla poratowania zdrowia, urlopu szkoleniowego, urlopu na dalsze kształcenie się, okresów, w których byłeś w stanie nieczynnym, urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego, służby wojskowej.
Paweł Nowak – prawnik prawa pracy i prawa oświatowego
Podstawa prawna:
- Ustawa z dn. 22.05.2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych – Dz.U. z 2018 r. poz. 128.
- Ustawa z dn. 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 z późn. zm.
