Ogólne zasady przyznawania nagród i wyróżnień
Nagrody i wyróżnienia są świadczeniami na rzecz pracownika, których przyznanie uzależnione jest od wyłącznej decyzji pracodawcy. Uznaniowy charakter tych świadczeń znajduje odzwierciedlenie w przepisach k.p., w których dość ogólnikowo sformułowano kryteria służące za podstawę przyznania danego świadczenia.
Generalnie rzecz biorąc, uzyskanie nagrody lub wyróżnienia wiąże się ze wzmożonym zaangażowaniem pracownika w ramach codziennych obowiązków połączone z podnoszeniem wydajności oraz jakości wykonywanej pracy – innymi słowy wkład pracownika w realizację zadań określonych przez pracodawcę jest szczególnie wysoki.
Jako równie istotne zachowania pracownika uzasadniające przyznanie nagrody lub udzielenie wyróżnienia w art. 105 k.p. wymieniono także wzorowe wypełnianie obowiązków oraz przejawianie inicjatywy w pracy.
Należy jednak zauważyć, że nawet osiąganie przez pracownika wspomnianych rezultatów w pracy zawodowej nie upoważnia go do uzyskania nagrody lub wyróżnienia, jeżeli w danym zakładzie pracy takich świadczeń nie przewidziano. W takiej sytuacji pracownikowi nie przysługuje roszczenie o przyznanie jednego z tych świadczeń.
W rozumieniu przepisów kodeksowych nagrodą jest świadczenie o charakterze pieniężnym, natomiast wyróżnienie przybiera najczęściej formę dyplomu lub innego dokumenty, może także być zrealizowane przez wręczenie prezentu.
Jakkolwiek przyznanie nagrody i wyróżnienia zależy wyłącznie od uznania pracodawcy, to jednak ogólne kryteria uzyskania danego świadczenia powinny być określone w sposób obiektywny, z uwzględnieniem równego prawa wszystkich pracowników zatrudnionych w zakładzie pracy do nagrody lub wyróżnienia z tytułu spełnienia tych samych wymagań. Tak więc ustalając przesłanki nabywania nagród lub otrzymywania wyróżnień należy respektować zasadę równego traktowania w zatrudnieniu (art. 112 k.p.) oraz zasadę niedyskryminowania w zatrudnieniu (art. 113 k.p.).
Należy wyraźnie podkreślić, że nagroda, o której mowa w art. 105 k.p. jest świadczeniem niemającym nic wspólnego z premią regulaminową stanowiącą dla danego pracownika obligatoryjny składnik wynagrodzenia przysługujący za spełnienie warunków określonych w przepisach zakładowego prawa pracy.
Tryb przyznawania nagród i wyróżnień
Od dnia 01.01.2004 r. nagrody i wyróżnienia przyznawane są wyłącznie przez pracodawcę bez konieczności konsultacji swego zamiaru z reprezentującą pracownika zakładową organizacją związkową.
Rezygnacja z wymogu uzyskania opinii organizacji związkowej w sprawie nagród oraz wyróżnień wydaje się być odpowiednim rozwiązaniem, zwłaszcza że wynika także z orzecznictwa SN, zgodnie bowiem z uchwałą SN z dn. 30.07.1986 r. przyznanie nagrody należy do swobodnego uznania pracodawcy (III PZP 47/86, OSN 1987/5-7/82).
Odpis zawiadomienia o przyznaniu nagrody lub wyróżnienia składa się do akt osobowych pracownika w części „B”.
