Duża reforma prawa administracyjnego. Nowe prawo: od czerwca 2017 roku obowiązują istotne zmiany w K.p.a. Najważniejsze prezentujemy w poniższej publikacji.
W dniu 01.06.2017 r. weszła w życie sporych rozmiarów nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego, która przyniosła najdalej idące reformy od 1980 r.
Do zasad ogólnych postępowania administracyjnego wprowadzono …
(…) dwie nowe – zasadę rozstrzygania wątpliwości interpretacyjnych na korzyść strony (art. 7a K.p.a.) oraz zasadę adekwatności czy też proporcjonalności (art. 7b K.p.a.), polegająca na współdziałaniu ze sobą organów administracji publicznej w zakresie niezbędnym do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego sprawy (przy okazji organy współdziałające mają obowiązek informowania się wzajemnie o wniesieniu ponaglenia przez stronę). Modyfikacji uległ również art. 8 K.p.a. dotyczący zasady pogłębiania zaufania oraz art. 13 K.p.a. formułujący zasadę polubownego rozstrzygania kwestii spornych.
W art. 15 K.p.a. dopisano, że postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej, a zatem przewidziano odstępstwo od zasady dwuinstancyjności. Natomiast w art. 16 K.p.a. dodano § 3, zgodnie z którym decyzje ostateczne, których nie można zaskarżyć do sądu, są prawomocne.
Nowością w postępowaniu administracyjnym jest tzw. postępowanie uproszczone, w którym sprawa powinna być załatwiona niezwłocznie, nie później niż w terminie miesiąca od dnia wszczęcia postępowania. Postępowaniu uproszczonemu poświęcono cały nowy rozdział 14, określający dokładnie jak ma ono wyglądać.
Wprowadzono również prawo strony do wniesienia ponaglenia na podstawie art. 37 K.p.a. – nową instytucję obok skargi na bezczynność organu.
Sprecyzowano zasady zawiadamiania stron o decyzjach i innych czynnościach organu w formie publicznego obwieszczenia w art. 49 – 49b K.p.a.
Znowelizowane przepisy Kodeksu wzorowały się na analogicznej zmianie wprowadzonej na początku bieżącego roku w prawie cywilnym, a mianowicie w zakresie liczenia terminów zrównano sobotę z dniem ustawowo wolnym od pracy, co z pewnością jest bardzo dobrą zmianą i znacząco ułatwi życie.
Nowelizacja wprowadza również możliwość poświadczania za zgodność odpisu dokumentu z oryginałem na żądanie strony przez upoważnionego pracownika organu prowadzącego postępowanie, co również stanowi ukłon w stronę petenta. Nie trzeba będzie przedstawiać tylko oryginałów czy też każdorazowo korzystać z usług profesjonalnego pełnomocnika czy notariusza do poświadczenia dokumentów za zgodność.
Zupełnie nowym przepisem jest art. 79a, który pozwala stronie na lepszą obronę swoich racji poprzez możliwość przedkładania dodatkowych dowodów pomimo upływu terminu na wypowiedzenie się co do zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz zgłoszonych żądań. Dodany art. 81a stanowi z kolei powielenie nowej zasady ogólnej z art. 7a.
Ponadto rozszerzono krąg osób, które nie mogą być słuchane w charakterze świadka o mediatora, który prowadził w danej sprawie mediacje. Oczywiście ma to związek z inną nową regulacją, a mianowicie wprowadzeniem mediacji w postępowaniu administracyjnym poprzez dodanie rozdziału 5a, a to wszystko idąc za przykładem postępowania cywilnego.
Kolejnym nowatorskim rozwiązaniem jest tzw. posiedzenie w trybie współdziałania (art. 106a K.p.a.), które polega na tym, że organ załatwiający sprawę może, z urzędu albo na wniosek strony lub organu, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, zwołać posiedzenie, jeżeli przyczyni się to do przyspieszenia zajęcia stanowiska.
Bez wątpienia dużym plusem jest również zmiana art. 107 K.p.a. zawierającego jasne i klarowne wyliczenie składników decyzji administracyjnej.
Istotny ukłon w stronę obywatela stanowi dodanie art. 110 § 2 K.p.a., zgodnie z którym organ administracji publicznej, w przypadku milczącego załatwienia sprawy, jest związany wydanym w tym trybie rozstrzygnięciem od dnia następującego po dniu, w którym upływa termin przewidziany na wydanie decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie albo wniesienie sprzeciwu, o ile Kodeks nie stanowi inaczej.
Ciekawą i ważną nowością jest nadto wprowadzenie rozdziału 8a zajmującego się milczącym załatwieniem sprawy. Otóż sprawę uznaje się za załatwioną milcząco w sposób w całości uwzględniający żądanie strony, jeżeli w terminie miesiąca od dnia doręczenia żądania strony właściwemu organowi administracji publicznej albo innym terminie określonym w przepisie szczególnym organ ten nie wyda decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie (milczące zakończenie postępowania) albo nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji (milcząca zgoda). Jednakże podkreślić trzeba, że sprawa może być załatwiona milcząco tylko wtedy, gdy mamy upoważnienie ustawowe, czyli „gdy przepis szczególny tak stanowi”. Strona będzie musiała uzyskać zaświadczenie o milczącym załatwieniu sprawy.
Przepisów o milczącym załatwieniu sprawy nie stosuje się jednak do uchylenia lub zmiany decyzji przez organ administracji na skutek interesu społecznego lub słusznego interesu stron. Nadmienić należy również, że organ może stwierdzić nieważność decyzji, jeśli dotyczy ona sprawy, którą załatwiono milcząco.
W zakresie odwołań od decyzji przewidziano możliwość zrzeczenia się przez stronę prawa do odwołania, a skorzystanie z tego prawa w terminie do wniesienia odwołania powoduje, iż z dniem doręczenia oświadczenia organowi, decyzja staje się prawomocna i ostateczna.
Co do postępowania dotyczącego rozpoznania odwołania od decyzji wprowadzono przepisy pozwalające organowi odwoławczemu na przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego w niezbędnym do rozstrzygnięcia sprawy zakresie, jeżeli decyzja została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. Będzie to możliwe na zgodny wniosek wszystkich stron zawarty w odwołaniu bądź na wniosek jednej ze stron, ale za zgodą pozostałych. Mimo to postępowanie wyjaśniające nie zostanie przeprowadzone przez organ odwoławczy, jeżeli byłoby to nadmiernie utrudnione.
Organ odwoławczy będzie mógł określić wytyczne w zakresie błędnie zinterpretowanych przez organ niższego rzędu przepisów prawa.
Na koniec należy wspomnieć o jeszcze dwóch nowych działach wprowadzonych nowelizacją do Kodeksu postępowania administracyjnego, a mianowicie o dziale IVa o administracyjnych karach pieniężnych oraz dziale VIIa zajmującego się europejską współpracą administracyjną.
Chociaż zakres reformy jest naprawę spory, to jednak zmienione przepisy stosuje się jedynie do postępowań administracyjnych wszczętych od 01.06.2017 r. Wszelkie postępowania niezakończone przed datą wejścia w życie tych zmian będą się toczyć według przepisów dotychczasowych.
Sandra Grzywocz-Nowak – adwokat
Podstawa prawna:
- Ustawa z dn. 07.04.2017 r. o zmianie ustawy –Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2017 r. poz. 935.
- Ustawa z dn. 14.06.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego – tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. pod poz. 1257.
oprac. M. Mos.
