Jak już wielokrotnie była o tym mowa, postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy stanowi szczególny rodzaj postępowania sądowego wyodrębnionego w przepisach k.p.c. Postępowanie o roszczenia ze stosunku pracy normuje wybrane zagadnienia procedury sądowej, natomiast w pozostałych kwestiach stosuje się odpowiednio przepisy zawarte w części ogólnej k.p.c. Ze względu na obszerny, zasadniczo proceduralny charakter unormowań pochodzących z części ogólnej k.p.c. zostaną one pominięte w treści nin. pkt.
Wezwanie do udziału w sprawie w postępowaniu wszczętym z powództwa pracownika
O szczególnym charakterze postępowania z zakresu prawa pracy świadczy m.in. możliwość działania sądu pracy z urzędu dotycząca wezwania do udziału w sprawie w postępowaniu wszczętym z powództwa pracownika.
Jak wynika z treści art. 477 k.p.c., jeżeli okaże się, że:
-
- powództwo nie zostało wniesione przeciwko osobie, która powinna być w sprawie stroną pozwaną,
- powództwo o to samo roszczenie może być wytoczone przeciwko innym jeszcze osobom, które nie występują w sprawie w charakterze pozwanych
– sąd pracy może dokonać wezwania do udziału w sprawie również z urzędu.
Pouczenie stron w zakresie czynności procesowych
W obecnym stanie prawnym sąd może udzielić stronom i uczestnikom postępowania występującym w sprawie bez adwokata lub radcy prawnego niezbędnych pouczeń co do czynności procesowych, jeżeli zaistnieje ku temu uzasadniona potrzeba; decyzja w tej kwestii należy do kompetencji sądu (art. 5 k.p.c.).
Zgodnie jednak z art. 477 k.p.c. zd. drugie, przewodniczący poucza pracownika o roszczeniach wynikających z przytoczonych przez niego faktów. Powyższa regulacja jest swego rodzaju rekompensatą wyłączenia obligatoryjnego udzielania pouczeń, stosownie do aktualnego brzmienia cytowanego uprzednio art. 5 k.p.c.
Zasada uwzględniania roszczenia alternatywnego
W przytoczonym przepisie zrezygnowano zatem z nałożonego na sąd pracy obowiązku uwzględnienia roszczeń pracownika także wówczas, gdy nie były objęte żądaniem pracownika lub gdy były zgłoszone w rozmiarze mniejszym niż usprawiedliwiony wynikiem postępowania. W obecnym brzmieniu art. 4771 k.p.c. przewidziano jedynie możliwość rozpoznania przez sąd innego roszczenia niż zgłoszone przez pracownika.
Wyłączenie ograniczeń dotyczących dopuszczalności dowodu ze świadków i z przesłuchania stron
W sprawach rozpatrywanych w toku postępowania z zakresu prawa pracy nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron (art. 473 § 1 k.p.c.). Wyłączenie ograniczeń, o których mowa w nin. art. dotyczy w szczególności przepisów art. 246 i 247 k.p.c.
Skutki stwierdzenia przez sąd pracy poważnego uchybienia prawu przez zakład pracy
W przypadku stwierdzenia w toku rozpoznawania sprawy poważnego uchybienia przepisom prawa przez zakład pracy, sąd pracy zwraca na nie uwagę właściwemu organowi, a w razie potrzeby zawiadamia o tym prokuratora (art. 474 k.p.c.).
Wykonalność orzeczeń sądowych
Rygor natychmiastowej wykonalności – zasądzając należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego (czyli obejmującego wynagrodzenie zasadnicze wraz z przysługującymi dodatkami) jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika (art. 4772 § 1 k.p.c.).
– Nałożenie obowiązku dalszego zatrudnienia pracownika – uznając wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne, sąd pracy – na wniosek pracownika – może w wyroku nałożyć na zakład pracy obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego rozpoznania sprawy (art. 4772 § 2 k.p.c.).
– Natychmiastowa wykonalność wyroku wskutek oddalenia apelacji zakładu pracy – wyrok sądu I instancji zasądzający świadczenia na rzecz pracownika lub członków jego rodziny, w stosunku do którego sąd II instancji oddalił apelację zakładu pracy, podlega natychmiastowemu wykonaniu także w części, w której sąd nie nadał mu rygoru natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 4772 k.p.c. (art. 4776 § 1 k.p.c.).
Zgodnie z brzmieniem art. 4776 § 2 k.p.c. powyższy przepis stosuje się również do wyroków sądu II instancji zasądzających świadczenia na rzecz pracownika lub członków jego rodziny.
Sąd II instancji nadaje z urzędu wyrokowi, o którym mowa w art. 4776 § 1 i 2 k.p.c., klauzulę wykonalności w dniu ogłoszenia wyroku i wyrok zaopatrzony klauzulą wydaje uprawnionemu.
Przepisy, których nie stosuje się w sprawach, w których pracownik jest stroną pozwaną
Jeżeli z powództwem do sądu pracy wystąpi pracodawca, musi liczyć się z tym, że nie będzie mógł skorzystać z części regulacji k.p.c. dotyczących procedury w sprawach o roszczenia ze stosunku pracy, które są zarezerwowane wyłącznie do dyspozycji pracownika – powoda.
W art. 4777 k.p.c.wyszczególniono przepisy niepodlegające stosowaniu w sprawach, w których pracownik jest stroną pozwaną; dotyczy to następujących regulacji:
- art. 464 k.p.c. – ograniczającego możliwość odrzucenia pozwu z powodu niedopuszczalności drogi sądowej,
- art. 467 k.p.c. – dotyczącego wstępnego badania sprawy,
- art. 468 k.p.c. – określającego warunki podjęcia czynności wyjaśniających oraz zakres tych czynności,
- art. 470-473 k.p.c. – dotyczących wymogów w odniesieniu do osoby reprezentującej pozwanego, wyznaczenia terminu rozprawy, wezwań i doręczeń oraz uproszczonego trybu przeprowadzania dowodu ze świadków i z przesłuchania stron.
