Obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie postępowania dotyczącego ponownego zatrudnienia uregulowano w art. 9 ustawy z dn. 13.03.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o zwolnieniach grupowych”.
Obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie postępowania dotyczącego ponownego zatrudnienia uregulowano w art. 9 ustawy z dn. 13.03.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o zwolnieniach grupowych”.
W razie ponownego zatrudniania pracowników w tej samej grupie zawodowej pracodawca powinien zatrudnić pracownika, z którym rozwiązał stosunek pracy w ramach grupowego zwolnienia (dotyczy to wyłącznie pracowników, którzy utracili pracę wskutek grupowych zwolnień, nie odnosi się natomiast do osób zwolnionych w trybie indywidualnym). Warunkiem ponownego zatrudnienia w powyższym trybie jest zgłoszenie przez pracownika zamiaru podjęcia zatrudnienia u pracodawcy w ciągu roku od dnia rozwiązania z nim stosunku pracy.
Zgłoszenie przez pracownika zamiaru powrotu do zakładu pracy przed upływem roku od rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy może nastąpić przez każde jego zachowanie, które ujawnia ten zamiar w sposób dostateczny (wyrok SN z dnia 13.02.1997 r., I PKN 80/96, OSNAPiUS 1997/23/463). Z najnowszego orzecznictwa SN wynika ponadto, że aby po zwolnieniach grupowych utrzymać prawo powrotu do poprzedniej pracy, należy zgłosić zamiar powrotu zanim zostaną na to miejsce przyjęte inne osoby. W przeciwnym wypadku pracownik będzie dysponował prawem pierwszeństwa do ponownego zatrudnienia przy następnych przyjęciach w danym zakładzie pracy (por. wyrok SN z dn. 18.10.2005 r., II PK 81/05).
Przepisy prawa pracy nie definiują pojęcia „grupa zawodowa”, które występuje w art. 9 ust. 1 cyt. ustawy. Warto zatem po raz kolejny sięgnąć do orzecznictwa SN, zgodnie z którym ustawowe określenie „grupa zawodowa„ obejmuje nie tylko zespół pracowników wykonujących ściśle określony zawód (lekarz, kierowca), bądź pracowników spełniających w zakładzie pracy takie same funkcje (czynności), ale również pracowników o podobnych kwalifikacjach realizujących określone zbliżone rodzajowo zadania. Zaliczenie pracowników do tej samej grupy zawodowej zależy także od charakteru pracy, rodzaju wykonywanych zadań i wymaganego przygotowania pracowników (wyrok SN z dn. 07.03.1997 r., I PKN 26/97, OSNAPiUS 1998/10/499). Ponadto obowiązek zatrudnienia w tej samej grupie zawodowej nie jest ograniczony do zatrudnienia pracownika na tym samym stanowisku, jakie zajmował poprzednio, ani w tym samym wymiarze czasu pracy (wyrok SN z dn. 04.12.1998 r., I PKN 444/98, OSNAPiUS 2000/2/45).
Pracodawca powinien ponownie zatrudnić pracownika, z którym rozwiązał stosunek pracy w ramach grupowego zwolnienia – w okresie 15 miesięcy od dnia rozwiązania z nim stosunku pracy w trybie zwolnienia, o którym mowa. Oczywiście musi być spełniony warunek zatrudniania przez pracodawcę pracowników w tej samej grupie zawodowej oraz pracownik musi wyrazić chęć powrotu do pracy.
Przepisy nie nakładają na pracodawcę obowiązku informowania byłych pracowników o fakcie ponownego zatrudniania pracowników w obrębie danej grupy zawodowej.
W razie gdy pracodawca nie zatrudni uprzednio zwolnionego pracownika, pomimo spełnienia przez niego warunków przewidzianych w art. 9 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych, pracownikowi pozostaje wystąpienie na drogę sądową z roszczeniem o nawiązanie stosunku pracy. Z upływem rocznego terminu określonego w wymienionym przepisie – roszczenie o nawiązanie umowy o pracę wygasa (por. wyrok SN z dn. 06.08.1998 r., I PKN 267/98, OSNAPiUS 1999/17/549).
