Jaki jest katalog i możliwości wydatkowania wsparcia finansowego dla przedszkoli z samorządów?
„Niepubliczne przedszkole otrzymuje dotacje 75% z budżetu gminy. Czy z tej dotacji może zapłacić studia magisterskie (kierunek przedszkolny) za nauczyciela pracującego w tym przedszkolu?”
W obecnym stanie prawnym …
(…) nie jest możliwe opłacenie studiów nauczyciela z dotacji. Dopuszczalne przeznaczenie dotacji określone zostało w art. 90 ust. 3d ustawy o systemie oświaty (u.s.o.), przy czym obecne brzmienie tej regulacji obowiązuje od 01.01.2014 r. Stosownie do tego przepisu dotacje mogą być wykorzystane wyłącznie na:
- pokrycie wydatków bieżących szkół, przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego i placówek, obejmujących każdy wydatek poniesiony na cele działalności szkoły, przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego lub placówki, w tym na:
- wynagrodzenie osoby fizycznej prowadzącej przedszkole, jeżeli pełni ona funkcję dyrektora przedszkola,
- sfinansowanie wydatków związanych z realizacją zadań organu prowadzącego, o których mowa w art. 5 ust. 7, obejmujących: zapewnienie warunków działania przedszkola, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki; zapewnienie warunków umożliwiających stosowanie specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci objętych kształceniem specjalnym; wykonywanie remontów obiektów przedszkola; zapewnienie obsługi administracyjnej, w tym prawnej, obsługi finansowej i w zakresie rachunkowości; wyposażenie przedszkola w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej realizacji programów nauczania, programów wychowawczych, oraz wykonywania innych zadań statutowych.
– z wyjątkiem wydatków na inwestycje i zakupy inwestycyjne, zakup i objęcie akcji i udziałów lub wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego;
- zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, obejmujących:
- książki i inne zbiory biblioteczne,
- środki dydaktyczne służące procesowi dydaktyczno-wychowawczemu realizowanemu w szkołach i placówkach,
- sprzęt sportowy i rekreacyjny,
- meble,
- pozostałe środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne o wartości nieprzekraczającej wielkości ustalonej w przepisach o podatku dochodowym od osób prawnych, dla których odpisy amortyzacyjne są uznawane za koszt uzyskania przychodu w 100% ich wartości, w momencie oddania do używania.
Co istotne, sama ustawa oświatowa nie definiuje również pojęcia „wydatków bieżących”, czyli takich, których pokrywanie przez przedszkole niepubliczne z dotacji jest jak najbardziej dopuszczalne. Aby ustalić jakie to będą wydatki należy w pierwszej kolejności odwołać się do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dn. 17.01.2008 r. (sygn. akt: II GSK 320/07), w którym to NSA orzekł, że pojęcie „wydatki bieżące” użyte w ustawie o systemie oświaty odpowiada pojęciu z art. 106 ust. 4 ustawy z dn. 30.06.2005 r. o finansach publicznych. Zdaniem sądu nie można podzielić poglądu, że ustawodawca rozumie wydatki „bieżące”, jako wydatki „teraźniejsze”, zgodnie z potocznym czy słownikowym znaczeniem tego przymiotnika.
Wyrok ten jest przydatny dla ustalenia znaczenia pojęcia „wydatki bieżące”, z tym jednakże zastrzeżeniem, iż odnosi się on do nieobowiązującej już ustawy o finansach publicznych z 2005 r. Należy zauważyć, że odpowiednikiem przywołanego w wyroku art. 106 ust. 4 ustawy z 2005 r. jest art. 124 ust. 3 nowej ustawy z dn. 27.08.2009 r. o finansach publicznych, więc przywołany wyrok zachowuje swoją aktualność.
Stosownie do tego przepisu, wydatki bieżące jednostek budżetowych obejmują:
- wynagrodzenia i uposażenia osób zatrudnionych w państwowych jednostkach budżetowych oraz składki naliczane od tych wynagrodzeń i uposażeń;
- zakupy towarów i usług;
- koszty utrzymania oraz inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych i realizacją ich statutowych zadań;
- koszty zadań zleconych do realizacji jednostkom zaliczanym i niezaliczanym do sektora finansów publicznych, z wyłączeniem organizacji pozarządowych.
Przepis art. 124 ust. 3 tej ustawy nie wskazuje jednak szczegółowo rodzajów wydatków bieżących, te bowiem zostały wymienione w rozporządzeniu w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t. j. Dz.U. z 2014 r., poz. 1053 ze zm.). Akt ten wskazuje wydatki bieżące jednostek budżetowych (czyli m.in. gminnych przedszkoli), a zatem nie ma bezpośredniego zastosowania do przedszkoli niepublicznych, które oczywiście jednostkami budżetowymi nie są. Niemniej zawarte w tym rozporządzeniu regulacje pozwalają na ustalenie jakie wydatki bieżące będą brane pod uwagę przez gminę przy ustalaniu wysokości dotacji należnej przedszkolom niepublicznym, a co za tym idzie, jakie wydatki bieżące ponoszone przez niepubliczne przedszkola nie będą przez gminę, czyli organ dotujący, kwestionowane.
Do wydatków bieżących można zaliczyć wynagrodzenia osobowe pracowników, które obejmują:
- wynagrodzenia zasadnicze,
- dodatki za staż pracy oraz inne dodatki (dodatkowe wynagrodzenia) za szczególne właściwości pracy, szczególne kwalifikacje lub warunki pracy,
- premie i nagrody regulaminowe i uznaniowe,
- dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych pracowników niepedagogicznych oraz godzin ponadwymiarowych nauczyciel,
- nagrody jubileuszowe, odprawy rentowe i emerytalne, ekwiwalenty pieniężne za niewykorzystany urlop wypoczynkowy,
- świadczenia odszkodowawcze (np. w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia, świadczenia wyrównawcze wypłacane pracownikom, którzy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznali stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu).
Do wydatków bieżących określonych w rozporządzeniu, które można finansować z dotacji, zaliczymy także:
- Składki na ubezpieczenia społeczne,
- Składki na Fundusz Pracy,
- Składki na ubezpieczenie zdrowotne,
- Wpłaty na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,
- Wynagrodzenia bezosobowe, do których zaliczamy wynagrodzenia z tytułu umów zlecenia lub umów o dzieło, jak również dodatkowe wynagrodzenia radców prawnych z tytułu zastępstwa w postępowaniu sądowym wypłacane na podstawie umowy cywilnoprawnej,
- Zakup materiałów i wyposażenia – obejmujący zakup materiałów i wyposażenia związany z utrzymaniem i funkcjonowaniem jednostek, w tym m.in.: leków i środków opatrunkowych na wyposażenie apteczek, prasy,
- Zakup środków żywności. Punkt ten obejmuje ten obejmuje pełne wydatki na zakup produktów żywnościowych, w szczególności dla osób korzystających z internatów i stołówek. Co istotne, z dotacji można sfinansować zatem usługi cateringowe,
- Zakup pomocy naukowych, dydaktycznych i książek,
- Zakup energii – punkt ten obejmuje opłaty za dostawę energii elektrycznej, cieplnej i innej, gazu oraz wody,
- Zakup usług remontowych,
- Zakup usług zdrowotnych – obejmują one wydatki z zakresu medycyny pracy obejmujące badania wstępne, okresowe i profilaktyczne pracowników,
- Zakup świadczeń zdrowotnych dla osób nieobjętych obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego.
W następnej kolejności rozporządzenie wylicza tzw. usługi pozostałe. Do wydatków tych zaliczamy:
- usługi drukarskie, introligatorskie, powielanie, kopiowanie -czyli wszelkiego rodzaju usługi kserograficzne, np. kopiowanie wszelkich materiałów pomocnych w zajęciach można sfinansować z dotacji,
- usługi transportowe związane z przewozem rzeczy, między innymi: opłaty za przewóz wszelkich towarów obcymi środkami transportu przy zakupach, wraz z kosztami załadowania i wyładowania, jeśli nie zostały one wyodrębnione w rachunku za transport, np. transport opału z dostawą do piwnic,
- opłaty za usługi pocztowe i telegraficzne,
- usługi pralnicze,
- usługi kominiarskie, wywóz śmieci, utrzymanie parków i zieleńców,
- dopłaty do biletów dla uczniów dojeżdżających do szkół (przedszkola),
- usługi w zakresie kultury i sztuki, kultury fizycznej oraz turystyki i wypoczynku, między innymi: opłaty radiofoniczne i telewizyjne (czyli z dotacji można opłacić abonament),
- usługi w zakresie badania technicznego pojazdów,
- koszty i prowizje bankowe.
Kolejne kategorie wydatków bieżących obejmują:
- Opłaty za administrowanie i czynsze za budynki, lokale i pomieszczenia garażowe,
- opłaty i składki – zaliczymy tu m.in. opłaty za ubezpieczenia samochodów i innych pojazdów (łącznie z kierowcą i pasażerami),
- Odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych,
- Podatek od nieruchomości,
- Pozostałe podatki na rzecz budżetu państwa,
- Pozostałe podatki na rzecz budżetów jednostek samorządu terytorialnego,
- Opłaty na rzecz budżetu państwa,
- Opłaty na rzecz budżetów jednostek samorządu terytorialnego,
Wszystkie wymienione pozycje są wydatkami bieżącymi, zatem nie powinny zostać zakwestionowane przez organ dotujący – gminę. Uznać jednak należy, że wydatki te nie obejmują opłat za studia nauczyciela. W efekcie nie jest to wydatek bieżący, zatem nie może być pokryty z dotacji.
Michał Łyszczarz – specjalista prawa oświatowego
Podstawa prawna:
- Ustawa z dn. 07.09.1991 r. o systemie oświaty – Dz.U. z 2016 r. poz. 1943 z późn. zm.; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 949.
- Ustawa z dn. 27.08.2009 r. o finansach publicznych – Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 z późn. zm.
