Do fundamentalnych obowiązków leżących po stronie pracownika zaliczamy (na podstawie art. 100 § 2 pkt 4 k.p.):
- dbałość o dobro zakładu,
- ochronę jego mienia,
- zachowanie w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.
Odpowiedzialność materialna pracowników, która ma charakter prewencyjny, jak i kompensacyjny, może być zastosowana w wypadku:
- zagarnięcia mienia na szkodę zakładu pracy,
- doprowadzenia w wyniku zaniedbań do uszkodzenia narzędzi lub materiałów przez pracownika,
- szczególnie niedbałego wykonywania pracy, co skutkuje narażeniem pracodawcy na straty (np. w wyniku wytworzenia przez pracownika produktów niespełniających podstawowych wymogów jakościowych ustalonych dla konkretnego zakładu pracy),
- jeśli pracownik nie podejmie właściwych kroków w celu uzyskania należności, do których pracodawca jest uprawniony.
Zwróćmy uwagę, iż w obrębie odpowiedzialności materialnej pracownika w zakresie pokrycia kosztów związanych z uszczerbkiem materialnym (poniesionym przez pracodawcę wskutek zaniedbań pracownika), potencjalne możliwości finansowe pracownika mogą w znacznym stopniu ograniczyć zadośćuczynienie przysługujące pracodawcy. Sytuacja taka wynika z faktu ryzyka, które jest wkalkulowane w działalność gospodarczą pracodawcy. Pracodawca zatem nie ma prawa przenosić ryzyka spoczywającego na nim samym, a dotyczącego prowadzenia zakładu pracy na pracownika. Nie oznacza to oczywiście całkowitego zwolnienia pracownika od powinności pokrycia szkód w całości lub w części, które pracodawca poniósł w wyniku nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, szczególnie gdy szkody te z materialnego punktu widzenia nie są duże.
