Z dniem 01.04.2015 r. weszły w życie przepisy wykonawcze, na podstawie których określono wzór skierowania na badania lekarskie, przeprowadzane w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami.
Wzór formularza został zawarty w załączniku nr 3 do rozp. MZ z dn. 26.03.2015 r. (Dz.U. poz. 457), stanowiącego nowelizację do rozp. podstawowego, którym jest rozp. MZiOS z dn. 30.05.1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 69, poz. 332, z późn. zm.).
Określenie przez ministra zdrowia urzędowego wzoru skierowania na badania lekarskie jest podyktowane przede wszystkim koniecznością wykonania dyspozycji wskazanych w nowym upoważnieniu ustawowym (art. 229 § 8 k.p.), ponadto ma ułatwić pracodawcom realizację obowiązków wynikających ze znowelizowanego art. 229 k.p. W tym miejscu trzeba przypomnieć, że art. 229 k.p. został zmodyfikowany w drodze ustawy z dn. 07.11.2014 r. o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej (Dz.U. poz. 1662). Dodany w art. 229 k.p. § 4a stanowi, że wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Z kolei w myśl nowego brzmienia § 4 w omawianym przepisie pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. Powyższe regulacje weszły w życie z dniem 01.04.2015 r.
Wzór skierowania na badania lekarskie (załącznik nr 3 do rozp. nowelizującego MZ z dn. 26.03.2015 r., Dz.U. poz. 457) został oznaczony – w podstawowym akcie wykonawczym, tj. w rozp. MZiOS z dn. 30.05.1996 r., Dz.U. Nr 69, poz. 332, z późn. zm. – jako załącznik nr 3a. Należy podkreślić, że dotychczasowe przepisy nie przewidywały wzoru wspomnianego formularza. Jednak nałożenie na pracodawcę obowiązku zamieszczenia w skierowaniu na badania opisu stanowiska pracy oraz opisu warunków pracy uzasadnia określenie w ramach rozp. urzędowego wzoru dokumentu.
Wzór skierowania na badania lekarskie ma uniwersalny charakter, co oznacza, że po dokonaniu odpowiednich adnotacji podlega zastosowaniu w przypadku wstępnych, okresowych oraz kontrolnych badań lekarskich pracowników. Zgodnie z nowym brzmieniem § 4 ust. 2 pkt 4 rozp. MZiOS z dn. 30.05.1996 r. skierowanie na badanie profilaktyczne wydane przez pracodawcę powinno zawierać opis warunków pracy uwzględniający informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy, na których mają być zatrudnieni pracownicy bądź na które mają zostać przeniesieni, czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonywanych na tych stanowiskach.
Określając stanowisko pracy, pracodawca opisuje w skierowaniu na badania lekarskie rodzaj pracy, podstawowe czynności, sposób i czas ich wykonywania. Przy sporządzaniu opisu warunków pracy, jeżeli na stanowisku występują czynniki niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia lub czynniki uciążliwe i inne wynikające ze sposobu wykonywania pracy, należy wpisać nazwę czynnika/czynników i wielkość/wielkości narażenia. Dokonując tego opisu, pracodawca uwzględnia w szczególności następujące przepisy:
- rozp. MZ z dn. 24.07.2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. poz. 890),
- rozp. MZ z dn. 22.04.2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. Nr 81, poz. 716, ze zm.),
- rozp. MZ z dn. 02.02.2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. Nr 33, poz. 166),
- rozp. MPiPS z dn. 06.06.2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. poz. 817),
- rozp. RM z dn. 18.01.2005 r. w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego (Dz.U. Nr 20, poz. 168),
- załącznik nr 1 do rozp. MZiOS z dn. 30.05.1996 r. (Dz.U. Nr 69, poz. 332, z późn. zm.), w którym zawarto wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników.
W opisie warunków pracy pracodawca wskazuje pięć podstawowych, występujących na danym stanowisku bądź stanowiskach pracy, czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy. Do czynników tych należą: czynniki fizyczne, pyły, czynniki chemiczne, czynniki biologiczne oraz inne czynniki, w tym niebezpieczne. W skierowaniu na badania lekarskie pracodawca podaje łączną liczbę wspomnianych czynników, które występują na stanowisku/stanowiskach pracy.
Skierowanie na badania lekarskie jest wydawane w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje osoba kierowana na badania.
