Wymóg przeprowadzenia konkursu nie obowiązuje w szkołach (placówkach) publicznych prowadzonych przez osoby fizyczne lub osoby prawne niebędące j.s.t.
Omówione w tym punkcie przepisy nie dotyczą szkół prowadzonych przez MON i MS lub podporządkowane im organy; mają natomiast odpowiednie zastosowanie do osoby niebędącej nauczycielem, która może zostać powołana na stanowisko dyrektora przez organ prowadzący, po zasięgnięciu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny.
Należy też pamiętać, że odrębnie uregulowane zostały zasady powierzania stanowiska dyrektora w ministerialnych placówkach doskonalenia nauczycieli.
Ogłoszenie o konkursie
Postępowanie konkursowe odbywa się zgodnie z przepisami rozp. MEN z dn. 11.08.2017 r. w sprawie regulaminu konkursu na stanowisko dyrektora publicznego przedszkola, publicznej szkoły podstawowej, publicznej szkoły ponadpodstawowej lub publicznej placówki oraz trybu pracy komisji konkursowej (Dz.U. z 2017 r. poz. 1587).
Konkurs na stanowisko dyrektora przedszkola, szkoły lub placówki ogłasza organ prowadzący. Ogłoszenie musi zawierać:
- oznaczenie organu prowadzącego przedszkole, szkołę lub placówkę,
- nazwę i adres przedszkola, szkoły lub placówki, których dotyczy konkurs,
- wskazanie wymagań wobec kandydatów, określonych w przepisach MEN z dn. 11.08.2017 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, publicznej szkole podstawowej, publicznej szkole ponadpodstawowej oraz publicznej placówce (Dz.U. z 2017 r. poz. 1597),
- wskazanie wymaganych dokumentów (dokumenty wymienione zostały w 1 ust. 2 pkt 4 lit. a–o cyt. rozp.),
- informację o sposobie i terminie składania ofert,
- informację o dopuszczeniu składania ofert w postaci elektronicznej (oferta składana w tej postaci powinna być opatrzona kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP i zawierać elektroniczne kopie dokumentów wymaganych jako załączniki do oferty),
- informację o sposobie powiadomienia kandydatów o terminie i miejscu przeprowadzenia postępowania konkursowego.
Na żądanie organu prowadzącego kandydat ma obowiązek przedstawić oryginały niektórych dokumentów (wymieniono je w § 1 ust. 2 pkt 4 lit. d–g, l i m cyt. rozp.).
Informację o ogłoszeniu konkursu organ prowadzący zamieszcza na swojej stronie internetowej i w miejscu ogólnodostępnym w swojej siedzibie lub w inny zwyczajowo ustalony sposób. Jeżeli organem prowadzącym jest j.s.t., informacja o konkursie może też zostać zamieszczona na stronie Biuletynu Informacji Publicznej kuratorium oświaty właściwego dla siedziby przedszkola, szkoły lub placówki oraz w dzienniku o zasięgu wojewódzkim. Jeżeli natomiast szkołę (przedszkole, placówkę) prowadzi organ inny niż j.s.t. – informacja o konkursie musi znaleźć się także na stronie BIP tego organu i może zostać zamieszczona w dzienniku o zasięgu wojewódzkim.
Termin, w którym kandydaci mają obowiązek złożyć swoje oferty, nie może być krótszy niż 14 dni od dnia zamieszczenia ogłoszenia.
Skład komisji konkursowej
Zgodnie z art. 63 ust. 14 u.p.o. w celu przeprowadzenia konkursu organ prowadzący powołuje komisję konkursową w składzie:
- po trzech przedstawicieli:
a) organu prowadzącego szkołę lub placówkę,
b) organu sprawującego nadzór pedagogiczny,
- po dwóch przedstawicieli:
a) rady pedagogicznej,
b) rady rodziców,
- po jednym przedstawicielu organizacji związkowych reprezentatywnych w rozumieniu ustawy o Radzie Dialogu Społecznego, wyłonionym spośród członków ich jednostek organizacyjnych albo jednostek organizacyjnych organizacji związkowych wchodzących w skład reprezentatywnych organizacji związkowych, zrzeszających nauczycieli, obejmujących swoim zakresem działania szkołę lub placówkę, w której odbywa się konkurs.
Łączna liczba przedstawicieli organu prowadzącego i organu sprawującego nadzór pedagogiczny nie może być mniejsza niż łączna liczba przedstawicieli rady pedagogicznej, rady rodziców i związków zawodowych.
Jeżeli powyższa zasada nie jest spełniona, liczbę przedstawicieli organu prowadzącego i organu sprawującego nadzór pedagogiczny zwiększa się proporcjonalnie, tak aby ich łączna liczba nie była mniejsza niż łączna liczba przedstawicieli rady pedagogicznej, rady rodziców i związków zawodowych.
Powyższe przepisy (art. 63 ust. 14–16 u.p.o.) stosuje się również w przypadku konkursu na stanowisko dyrektora zespołu szkół lub placówek, w tym nowo zakładanego zespołu szkół lub placówek, z tym że:
- dwóch przedstawicieli rady pedagogicznej wyłania się spośród przedstawicieli rad pedagogicznych wszystkich szkół lub placówek wchodzących w zespół lub łączonych w zespół;
- dwóch przedstawicieli rady rodziców wyłania się spośród rad rodziców uczniów wszystkich szkół lub placówek wchodzących w zespół lub łączonych w zespół.
W przypadku szkół i placówek nowo zakładanych skład komisji konkursowej określa organ prowadzący szkołę lub placówkę, uwzględniając udział przedstawicieli organu sprawującego nadzór pedagogiczny w liczbie równej liczbie przedstawicieli organu prowadzącego szkołę lub placówkę.
W przypadku szkół i placówek, w których nie tworzy się rady pedagogicznej i rady szkoły, w skład komisji konkursowej nie wchodzą przedstawiciele tych organów.
Postępowanie przed komisją konkursową
Pracami komisji kieruje przewodniczący wyznaczony przez organ prowadzący (§ 2 cyt. rozp.). Przepisy rozp. ustanawiają formalny wymóg co do quorum niezbędnego do pracy komisji: prace komisji są prowadzone, jeżeli w posiedzeniu bierze udział co najmniej 2/3 jej członków. Przewodniczący komisji ustala termin i miejsce posiedzenia komisji i powiadamia o tym na piśmie zarówno jej członków, jak i kandydatów, nie później niż na 7 dni przed terminem posiedzenia.
Posiedzenie komisji odbywa się nie później niż w ciągu 14 dni roboczych od upływu terminu składania ofert przez kandydatów, wskazanego w ogłoszeniu. Na posiedzeniu tym komisja dokonuje wstępnej weryfikacji złożonych ofert i podejmuje uchwałę – zwykłą większością głosów w głosowaniu jawnym – o dopuszczeniu lub odmowie dopuszczenia kandydata do postępowania konkursowego. W przypadku równej liczby głosów głos decydujący należy do przewodniczącego komisji.
Komisja podejmuje uchwałę o odmowie dopuszczenia kandydata do postępowania konkursowego, jeżeli:
- oferta została złożona po terminie,
- oferta nie zawiera wszystkich dokumentów wskazanych w ogłoszeniu konkursu,
- z oferty wynika, że kandydat nie spełnia wymagań wskazanych w ogłoszeniu konkursu.
Wstępna weryfikacja ofert odbywa się bez udziału kandydatów. Po jej zakończeniu przewodniczący komisji informuje ich ustnie o dopuszczeniu albo odmowie dopuszczenia do postępowania konkursowego.
Kandydat, któremu odmówiono dopuszczenia do postępowania konkursowego, może – w terminie 3 dni od otrzymania ustnej informacji o tej decyzji – wystąpić z pisemnym wnioskiem o podanie przyczyn odmowy. Przewodniczący komisji ma obowiązek udzielić tej informacji na piśmie w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku. Jeżeli oferta kandydata została złożona w postaci elektronicznej, wniosek i informacja o odmowie dopuszczenia do postępowania konkursowego mogą również być przekazane w postaci elektronicznej.
Kolejnym etapem jest rozmowa, którą komisja konkursowa przeprowadza z kandydatem dopuszczonym do postępowania konkursowego. Zanim jednak do niej przystąpi, ma prawo zażądać przedstawienia dowodu osobistego kandydata lub innego dokumentu potwierdzającego jego tożsamość oraz posiadane obywatelstwo. Po rozmowie z każdym z kandydatów komisja dokonuje ich merytorycznej oceny, zwracając w szczególności uwagę na przedstawioną przez kandydata koncepcję funkcjonowania i rozwoju publicznego przedszkola, szkoły lub placówki. Członkowie komisji mogą zadawać kandydatom pytania.
Następnie komisja przystępuje do głosowania, które ma wyłonić kandydata na stanowisko dyrektora: każdy z jej członków dysponuje jednym głosem, a głosowanie jest tajne. Konkurs jest rozstrzygnięty, jeżeli jeden z kandydatów uzyska bezwzględną większość głosów obecnych członków komisji. Jeżeli pierwsze głosowanie nie wyłoni kandydata, a do konkursu przystąpiło ich co najmniej dwóch, przeprowadza się drugie głosowanie. Do drugiej tury przechodzą dwaj kandydaci, którzy uzyskali najwięcej głosów, a jeżeli według powyższej zasady nie można wyłonić dwóch kandydatów – wszyscy kandydaci, którzy uzyskali dwie największe liczby głosów. Jeżeli w drugim głosowaniu kandydat nie zostanie wyłoniony bezwzględną większością głosów, komisja konkursowa zarządza jeszcze jedno głosowanie albo stwierdza nierozstrzygnięcie konkursu.
Niezwłocznie po zakończeniu obrad komisji konkursowej przewodniczący komisji powiadamia organ prowadzący szkołę (przedszkole, placówkę) o wyniku postępowania i przekazuje mu całą dokumentację (w tym protokół podpisany przez obecnych na posiedzeniu członków komisji – zasady jego sporządzania określa § 7 cyt. rozp.).
Przesłanki unieważnienia konkursu
Organ prowadzący szkołę (przedszkole, placówkę) zatwierdza konkurs albo unieważnia konkurs i zarządza ponowne jego przeprowadzenie w razie stwierdzenia:
- nieuzasadnionego niedopuszczenia kandydata do konkursu,
- przeprowadzenia przez komisję postępowania konkursowego bez wymaganego udziału 2/3 jej członków,
- naruszenia tajności głosowania,
- innych nieprawidłowości, które mogły wpłynąć na wynik konkursu.
Ustalenie kandydata na dyrektora przez organ prowadzący
Zgodnie z art. 63 ust. 12 u.p.o. jeżeli do konkursu nie zgłosi się żaden kandydat albo w wyniku konkursu nie wyłoniono kandydata, organ prowadzący powierza to stanowisko ustalonemu, w porozumieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny, kandydatowi, po zasięgnięciu opinii rady szkoły lub placówki i rady pedagogicznej.
Do czasu powierzenia stanowiska dyrektora osobie wyłonionej w drodze konkursu lub ustalonej przez organ prowadzący – organ ten może powierzyć pełnienie obowiązków dyrektora szkoły wicedyrektorowi, a w szkołach, w których nie ma wicedyrektora, nauczycielowi tej szkoły, jednak nie dłużej niż na okres 10 miesięcy.
Powierzanie stanowiska dyrektora w placówkach doskonalenia nauczycieli prowadzonych przez ministrów
Omówionych wyżej przepisów art. 63 ust. 10–22 u.p.o. nie stosuje się do powierzenia stanowiska dyrektora:
- publicznej placówki doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym, prowadzonej przez MEN;
- publicznej placówki doskonalenia nauczycieli szkół artystycznych, prowadzonej przez MKiDN;
- publicznej placówki doskonalenia nauczycieli przedmiotów zawodowych, którzy nauczają w szkołach rolniczych, prowadzonej przez MRiRW;
- publicznej placówki doskonalenia nauczycieli przedmiotów zawodowych o zasięgu ogólnokrajowym, prowadzonej przez MZ.
Zgodnie z art. 63 ust. 2 u.p.o. kandydata na stanowisko dyrektora ww. placówki powołuje i odwołuje właściwy minister prowadzący placówkę. Powołanie i odwołanie następuje na podstawie przepisów Kodeksu pracy dotyczących nawiązania stosunku pracy na podstawie powołania.
Kandydata wyłania się w drodze konkursu. Jeżeli do konkursu nie zgłosi się żaden kandydat albo w wyniku konkursu nie wyłoniono kandydata, właściwy minister prowadzący placówkę powołuje na stanowisko dyrektora placówki ustalonego przez siebie kandydata. Do czasu powołania na stanowisko dyrektora placówki osoby wyłonionej w drodze konkursu lub ustalonej przez ministra, właściwy minister prowadzący placówkę może powierzyć pełnienie obowiązków dyrektora placówki wicedyrektorowi albo innemu pracownikowi tej placówki.
Wymagania wobec kandydatów ubiegających się o stanowisko dyrektora ministerialnej placówki doskonalenia nauczycieli zostały określone w art. 63 ust. 6 u.p.o., natomiast postępowanie konkursowe – do czasu wydania nowych przepisów na podstawie u.p.o. – reguluje rozp. MEN z dn. 01.09.2015 r. w sprawie konkursu na stanowisko dyrektora publicznej placówki doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym, publicznej placówki doskonalenia nauczycieli szkół artystycznych oraz publicznej placówki doskonalenia nauczycieli przedmiotów zawodowych, którzy nauczają w szkołach rolniczych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1356).
Przepisy art. 63 ust. 2–6 u.p.o. oraz ww. przepisy wykonawcze stosuje się także do dyrektora zespołu szkół i placówek oraz dyrektora zespołu placówek, w skład których wchodzi co najmniej jedna placówka doskonalenia nauczycieli prowadzona przez ministra.
Powierzanie stanowiska wicedyrektora oraz innych stanowisk kierowniczych
Zgodnie z art. 64 ust. 1 u.p.o. jeżeli w szkole utworzono stanowisko wicedyrektora lub inne stanowiska kierownicze, powierzenia tych stanowisk i odwołania z nich dokonuje dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii organu prowadzącego, rady szkoły oraz rady pedagogicznej.
Z kolei w placówce, w której zgodnie z ramowym statutem może być utworzone stanowisko wicedyrektora i inne stanowiska kierownicze, powierzenia tych stanowisk i odwołania z nich dokonuje dyrektor placówki, po zasięgnięciu opinii organu prowadzącego, rady placówki oraz rady pedagogicznej (art. 65 ust. 1 u.p.o.).
Powyższe przepisy stosuje się odpowiednio do osób niebędących nauczycielami, o których mowa w art. 62 ust. 2 u.p.o.
Umowa o pracę na stanowisku nauczyciela, zawarta na czas określony krótszy niż okres powierzenia stanowiska kierowniczego, ulega przedłużeniu na okres powierzenia.
