Obowiązki szkoły lub placówki w zakresie organizowania bezpiecznych zajęć sportowych
Okolicznościami, w których występuje relatywnie wysoki stopień ryzyka wypadkowego wśród uczniów, są bez wątpienia zajęcia sportowe, w tym lekcje wychowania fizycznego. Dlatego w rozp. MENiS z dn. 31.12.2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. z 2003 r. Nr 6, poz. 69, z późn. zm.) poświęcono temu zagadnieniu osobne miejsce – rozdział 3, który określa szczegółowe zasady dotyczące opieki nad uczniami w czasie zajęć sportowych i rekreacyjnych oraz warunki techniczne, jakie powinny spełniać urządzenia i sprzęt wykorzystywane podczas tych zajęć.
Opieka nad uczniami w czasie zajęć sportowych; warunki techniczne sprzętu sportowego
Podstawowa zasada bezpieczeństwa, wyrażona w § 30 cyt. rozp., stanowi, że w czasie zawodów sportowych organizowanych przez szkołę lub placówkę uczniowie nie mogą pozostawać bez opieki osób do tego upoważnionych.
Obowiązkiem prowadzącego zajęcia jest dostosowanie stopnia trudności i intensywności ćwiczeń do aktualnej sprawności fizycznej i wydolności ćwiczących. W tym celu powinien on przeprowadzić wstępną ocenę dyspozycji fizycznej pozostających pod jego opieką osób. Jeżeli w wyniku tej oceny okaże się, że poziom sprawności i wydolności ćwiczących jest zróżnicowany, można podzielić ich na mniejsze grupy osób o zbliżonych możliwościach i zalecić odpowiednie zestawy ćwiczeń.
Uczestnika zajęć uskarżającego się na dolegliwości zdrowotne należy zwolnić w danym dniu z wykonywania planowanych ćwiczeń, informując o tym jego rodziców (opiekunów).
Ćwiczenia powinny być prowadzone z zastosowaniem metod i urządzeń zapewniających pełne bezpieczeństwo ćwiczących, a prowadzący zajęcia powinien zapoznać osoby biorące w nich udział z zasadami bezpiecznego wykonywania ćwiczeń oraz uczestniczenia w grach i zabawach.
Stan techniczny urządzeń i sprzętu sportowego należy sprawdzać przed każdymi zajęciami. Bramki i kosze do gry oraz inne urządzenia, których przemieszczenie się może stanowić zagrożenie dla zdrowia ćwiczących, są mocowane na stałe. W salach i na boiskach oraz w miejscach wyznaczonych do uprawiania ćwiczeń fizycznych, gier i zabaw należy umieścić tablice informacyjne określające zasady bezpiecznego użytkowania urządzeń i sprzętu sportowego.
Niedopuszczalne jest wydawanie osobom pozostającym pod opieką szkoły lub placówki sprzętu, którego użycie może stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia, w tym dysku, kuli, młota, oszczepu, łuku, szpady, sportowej broni strzeleckiej – jeżeli szkoła nie ma możliwości zapewnienia warunków bezpiecznego korzystania z tego sprzętu.
Obowiązki szkoły lub placówki w zakresie organizowania zajęć, imprez i wycieczek poza terenem szkoły lub placówki
Organizacja wycieczek, zajęć lub imprez w terenie
Przy organizacji zajęć, imprez i wycieczek poza terenem szkoły lub placówki należy ustalić liczbę opiekunów oraz sposób organizacji opieki. Okoliczności, które należy wziąć pod uwagę, to:
- wiek, stopień rozwoju psychofizycznego, stan zdrowia i ewentualna niepełnosprawność osób powierzonych opiece szkoły lub placówki, a także
- specyfika zajęć, imprez i wycieczek oraz warunki, w jakich będą się one odbywać.
Te same kryteria uwzględnia się również przy ustalaniu programu zajęć, imprez i wycieczek.
Opiekun wycieczki ma obowiązek sprawdzać stan liczbowy jej uczestników przed wyruszeniem z każdego miejsca pobytu, w czasie zwiedzania, przejazdu oraz po przybyciu do punktu docelowego.
Przepisy cyt. rozp. wprost zakazują realizowania wycieczek podczas burzy, śnieżycy i gołoledzi, określając takie działania jako niedopuszczalne.
Środki ostrożności w czasie przebywania nad wodą
Jeżeli specyfika wycieczki tego wymaga, jej uczestników zaznajamia się z zasadami bezpiecznego przebywania nad wodą. Dotyczy to zamiaru korzystania z kąpielisk i pływalni.
Należy pamiętać, że osoby pozostające pod opieką szkoły lub placówki mogą pływać oraz kąpać się tylko w obrębie kąpielisk i pływalni w rozumieniu przepisów określających warunki bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne. Wszystko wskazuje na to, że pomimo kontrowersji legislacyjnych tą regulacją jest nadal rozp. Prezesa RM z dn. 06.05.1997 r. w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się oraz uprawiających sporty wodne (Dz.U. Nr 57, poz. 358).
Powyższe rozp. określa przede wszystkim warunki, jakie powinny spełniać kąpieliska i pływalnie, obowiązki organizatorów imprez i zawodów na wspomnianych obiektach, a także ustala minimalną normę zatrudnienia ratowników w zależności od rodzaju kąpieliska czy pływalni.
Warto także zaznaczyć, że zakazem kąpieli powinny być objęte obszary wodne, na których kąpiel jest niebezpieczna, a w szczególności położone przy śluzach, mostach, budowlach wodnych, portach, jak również szlaki żeglowne oraz wody o silnym zanieczyszczeniu i wirach.
Nauka pływania może odbywać się tylko w miejscach specjalnie do tego celu wyznaczonych i przystosowanych. Z kolei uczącym się pływać i kąpiącym się należy zapewnić stały nadzór ratownika lub ratowników i ustawiczny nadzór opiekuna lub opiekunów ze strony szkoły lub placówki.
W przypadku korzystania z kajaków i łodzi należy przestrzegać następujących zasad:
- kajaki i łodzie, z których korzystają uczestnicy wycieczek, muszą być wyposażone w sprzęt ratunkowy,
- ze sprzętu pływającego mogą korzystać tylko osoby przeszkolone w zakresie jego obsługi oraz posługiwania się wyposażeniem ratunkowym.
Bezwzględnie niedopuszczalne jest używanie łodzi i kajaków podczas silnych wiatrów. Równie bezwzględny jest zakaz urządzania ślizgawek i lodowisk na rzekach, stawach, jeziorach i innych zbiornikach wodnych.
Zajęcia na szkolnej strzelnicy
Odrębnym zagadnieniem jest zapewnienie bezpieczeństwa podczas organizowanych przez szkołę zajęć na strzelnicy, kiedy uczniowie posługują się bronią sportową.
Po pierwsze, strzelnice organizowane w szkołach lub placówkach muszą spełniać warunki określone w ustawie z dn. 21.05.1999 r. o broni i amunicji (t. jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1839, z późn. zm.).
Po drugie, konieczne jest opracowanie regulaminu strzelnicy, który musi być zgodny z przepisami wydanymi na podstawie ww. ustawy – wciąż obowiązuje rozp. MSWiA z dn. 15.03.2000 r. w sprawie wzorcowego regulaminu strzelnic (Dz.U. Nr 18, poz. 234, ze zm.).
Przed przystąpieniem do strzelania z broni sportowej uczniów zaznajamia się z zasadami korzystania ze strzelnicy i bezpiecznego obchodzenia się z bronią. Zajęcia na strzelnicy może prowadzić osoba spełniająca warunki, o których mowa w ww. rozp., a więc osoba, która odbyła przeszkolenie w zakresie prowadzenia strzelania oraz udzielania pomocy medycznej w jednostkach organizacyjnych Policji, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Więziennej, Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego, Ligi Obrony Kraju lub Polskiego Związku Łowieckiego.
