Interpelacja nr 32537 do ministra finansów w sprawie ograniczenia prawa do wspólnego rozliczania się z podatku dochodowego od osób fizycznych tylko do małżonków wychowujących dzieci.
Podczas konferencji poświęconej podatkowemu wsparciu dla rodzin, która miała miejsce w ostatnim czasie, Minister Finansów Mateusz Szczurek zastanawiał się, czy nie byłoby zasadne zlikwidowanie możliwości wspólnego rozliczania się małżonków, którzy nie mają dzieci. Jednocześnie dając do zrozumienia, że przymierza się do likwidacji tego przywileju. Pan Minister w swoim wystąpieniu stwierdził, że ulga z tytułu wspólnego opodatkowania małżonków w gruncie rzeczy nie przyczynia się do większej dzietności małżeństw i m.in. z tego też powodu warto się zastanowić nad jej modyfikacją.
Propozycja zmiany ulgi małżeńskiej spotkała się z ogromną krytyką wielu środowisk. Wg pomysłu Ministra, prawo do wspólnego rozliczenia miałyby stracić małżeństwa bezdzietne, czyli te które dzieci jeszcze nie mają, a przecież najczęściej z powodu obaw o jakość życia młode małżeństwa wzbraniają się przed rodzicielstwem. Zamiast rozważać możliwość zmian we wspólnym rozliczaniu podatku polski rząd powinien podjąć konkretne działania systemowe i pochylić się nad nieefektywnym systemem polityki prorodzinnej, bowiem jak wynika z badania Domu Badawczego Maison przeprowadzonego w styczniu br. zaledwie 4% Polaków twierdzi, że nie chce mieć dzieci w ogóle. Cały czas w Polsce dominuje preferencja modelu rodziny 2+2, a nawet 2+3. Aż 91% Polaków uważa, że idealna rodzina to rodzina z dwójką (61%) a nawet z trójką dzieci (30%.). Małżeństw mamy w Polsce niemal 8,5 mln., z czego z dziećmi ponad 4 mln. Niestety przyrost naturalny w Polsce jest z roku na rok coraz niższy. Pragnę podkreślić, że przyczyny, dla których Polacy nie decydują się na dzieci, pomimo iż chcą być rodzicami, są od dawna znane. To niestabilna sytuacja życiowa, związana przede wszystkim z trudnym rynkiem pracy i brakiem samodzielnego mieszkania. Ponadto Polacy mają bardzo negatywną opinię na temat polityki prorodzinnej w Polsce – niemal 90% uważa, że jest ona zła. Na dodatek Polacy uważają, że „wszędzie” w tym obszarze jest lepiej niż w Polsce, dlatego emigrują za granicę, ponieważ tam mogą znaleźć pracę i utrzymać rodziny. Rozwiązaniem w tej sytuacji nie jest jednorazowa pomoc (jak np. becikowe czy płatny urlop dla ojca), ale działania długofalowe takie jak m.in. wyższe zarobki, systematyczne dodatki do pensji za każde dziecko, stabilizacja na rynku pracy oraz systemowe ułatwienia dla pracujących matek.
Warto podkreślić, że pomysł odebrania małżeństwom bezdzietnym przywileju podatkowego nie jest też zgodny z obowiązującym w Polsce prawem. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej wyklucza dyskryminowanie rodziny, która nie posiada dzieci. Art. 18 i 71 mówią o ochronie i opiece państwa nad małżeństwem, macierzyństwem i rodziną, a także o uwzględnianiu dobra rodziny w polityce społecznej i gospodarczej państwa. Konstytucja wyłącza dopuszczalność pomocy jednym rodzinom poprzez szkodzenie innym. Co więcej, wspólne rozliczenie małżonków – niezależnie czy posiadają dzieci, czy nie – funkcjonuje w większości krajów Unii Europejskiej.
W związku z powyższym uprzejmie proszę o odpowiedź na następujące pytania:
- Czy resort finansów prowadzi jakiekolwiek prace legislacyjne nad zmianami w systemie ulg podatkowych?
- Czy Pan Minister naprawdę uważa, że absurdalny pomysł o wyłączeniu prawa do wspólnego rozliczania podatku przez małżeństwa bezdzietne może wpłynąć na poprawę sytuacji demograficznej w Polsce?
- Czy można karać małżonków za to, że z powodu niestabilnej sytuacji życiowej, związanej z funkcjonowaniem na rynku pracy czy z brakiem samodzielnego mieszkania, odkładają decyzję o powiększeniu rodziny?
- Czy w ten sposób Pan Minister szuka oszczędności, które mają zostać przeznaczone na zmniejszenie deficytu finansów?
- Czy dotychczasowe działania rządu skutecznie oddziałują na poprawę sytuacji materialnej i demograficznej polskich rodzin?
- Kiedy polityka prorodzinna stanie się priorytetem obecnego rządu? Jakie działania podejmie rząd, aby odwrócić niekorzystną tendencję demograficzną? Na jakie realne wsparcie będą mogły liczyć polskie rodziny?
Z wyrazami szacunku
Marek Łatas
Odpowiedź na interpelację nr 32537 w sprawie ograniczenia prawa do wspólnego rozliczania się z podatku dochodowego od osób fizycznych tylko do małżonków wychowujących dzieci
W związku interpelacją Nr 32537 Pana Posła Marka Łatasa w sprawie ograniczenia prawa do wspólnego rozliczania się z podatku dochodowego od osób fizycznych tylko do małżonków wychowujących dzieci, uprzejmie informuję.
System podatkowy nie stanowi podstawowego instrumentu polityki prorodzinnej państwa, będącej częścią polityki społecznej. Nie mniej jednak polityka prorodzinna Rządu w podatku dochodowym od osób fizycznych od lat ukierunkowana jest na wzrost pomocy państwa dla rodzin z dziećmi.
Przykładem działań ukierunkowanych na wsparcie rodzin była zorganizowana przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oraz Związek Dużych Rodzin „Trzy plus” w dniu 26 marca 2014 r. w Warszawie konferencja na temat: „Wsparcie rodzin z dziećmi na utrzymaniu w rozwiązaniach dotyczących podatku dochodowego od osób fizycznych, jako element polityki rodzinnej państwa.” W konferencji tej wzięli również udział przedstawiciele Ministerstwa Finansów.
Po upływie kilku miesięcy od tej konferencji, Rada Ministrów przygotowała i skierowała do Parlamentu projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja ta miała na celu poprawienie efektywności ulgi na dzieci. Ustawa ta została uchwalona przez Sejm RP w dniu 23 października 2014 r. i opublikowana w Dz. U. poz. 1644. Przy czym ustawa ta nie dokonała zmiany zasad wspólnego opodatkowania dochodów małżonków.
Nowelizacja ta wprowadziła zmiany polegające na:
- podwyższeniu o 20% ulgi na trzecie i każde kolejne dziecko,
- zwrocie podatnikom kwoty stanowiącej różnicę między kwotą przysługującego podatnikowi odliczenia a kwotą odliczoną w zeznaniu podatkowym, do wysokości nieprzekraczającej łącznej kwoty zapłaconych przez podatnika składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, które podlegają odliczeniu.
Dzięki zaproponowanym regulacjom obecnie podatnik może otrzymać od organu podatkowego kwotę niewykorzystanej ulgi do wysokości zapłaconych i podlegających odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Rozwiązanie to zrównuje sytuację podatników wychowujących dzieci, którzy uzyskują dochody w wysokości umożliwiającej skorzystanie z ulgi na dzieci z sytuacją tych podatników, którzy – z uwagi na zbyt niski dochód i w konsekwencji niski podatek – takiej możliwości nie mieli.
Ulga jest adresowana do podatników, którzy w roku podatkowym wychowują dzieci:
- małoletnie,
- bez względu na ich wiek, jeśli otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
- do ukończenia 25. roku życia uczące się lub studiujące jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych (z wyjątkiem renty rodzinnej) lub z kapitałów pieniężnych opodatkowanych przy zastosowaniu 19% stawki podatkowej w łącznej wysokości przekraczającej 3.089 zł.
Kwota ulgi wynosi:
- po 92,67 zł miesięcznie (rocznie 1 112,04 zł) na pierwsze i drugie dziecko (kwota nie uległa zmianie)
- 166,67 zł miesięcznie (rocznie 2 000,04 zł) na trzecie dziecko (kwota podwyższona o 20%),
- po 225 zł miesięcznie (rocznie 2 700 zł) na czwarte i każde kolejne dziecko (kwota podwyższona o 20%).
Opisane powyżej nowe rozwiązania miały zastosowanie po raz pierwszy do rozliczenia dochodów uzyskanych w 2014 r.
Jednocześnie należy podkreślić, iż w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych zawarte są również inne, poza ulgą na dzieci, rozwiązania stanowiące element polityki prorodzinnej, takie jak:
- wspólne opodatkowanie dochodów małżonków i preferencyjne opodatkowanie dochodów osób samotnie wychowujących dzieci,
- zwolnienia podatkowe.
Opodatkowanie dochodów małżonków i osób samotnie wychowujących dzieci
Ustawa ta umożliwia preferencyjny sposób opodatkowania dochodów małżonków (art. 6 ust. 2 w/w ustawy). Przepis ten stanowi, iż małżonkowie, między którymi istnieje przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa, pozostający w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy mogą być, na wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym, opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów. W tym przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków.
W przypadku osoby samotnie wychowującej dzieci preferencja (określona w art. 6 ust. 4 w/w ustawy) polega na tym, że podatek określa się w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dziecko (za osobę samotnie wychowującą dziecko uważa się jednego z rodziców albo opiekuna prawnego, jeżeli osoba ta jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację; za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się również osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności).
Zwolnienia podatkowe
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 21 zawiera zwolnienia przedmiotowe w tym adresowane do rodzin z dziećmi. Na tej podstawie wolne od podatku dochodowego są/jest:
- świadczenia rodzinne, do których zalicza się, min. zasiłek rodzinny, dodatki do zasiłku rodzinnego (np. z tytułu: urodzenia dziecka, wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej, kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego), jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka;
- świadczenia pieniężne z funduszu alimentacyjnego;
- jednorazowe zasiłki z tytułu urodzenia dziecka z funduszów związków zawodowych;
- zwrot kosztów z tytułu opieki nad dzieckiem lub osobą zależną, finansowane ze środków publicznych;
- świadczenia z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych związane z pobytem dzieci w żłobkach lub klubach dziecięcych;
- dopłaty do wypoczynku dzieci i młodzieży do lat 18 (w zależności od źródła finansowania korzystają ze zwolnienia w całości lub do kwoty 760 zł);
- świadczenia z pomocy społecznej;
- stypendia dla uczniów i studentów przyznane na podstawie przepisów o systemie oświaty i Prawo o szkolnictwie wyższym;
- alimenty na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25 roku życia, oraz dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną.
System podatkowy wspiera także system pieczy zastępczej, zwalniając z opodatkowania świadczenia otrzymywane na dzieci umieszczone w rodzinach zastępczych oraz rodzinnych domach dziecka.
Podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów
Jarosław Neneman
