Kwota subwencji przypadająca na jednego ucznia wzrośnie w 2014 r. o około 2,5%, a gminy otrzymają dodatkowe 55 mln zł na sfinansowanie mniejszych klas – wynika z projektu określającego sposób podziału subwencji oświatowej.
Rozporządzenie w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego wydawane jest co roku w grudniu. Określa szczegółowe zasady (algorytm) podziału subwencji w kolejnym roku budżetowym – środki te dzielone są między samorządy z uwzględnieniem zakresu realizowanych przez nie zadań oświatowych określonych w ustawie o systemie oświaty.
Wyższy standard A
W projekcie ustawy budżetowej na rok 2014 zaplanowano część oświatową subwencji ogólnej w wysokości 39 499 597 tys. zł. To kwota niższa o 9,6 mln od obecnej, co oznacza spadek o 0,02% (tegoroczna subwencja wynosi 39 509 195 tys. zł).
Z projektu rozporządzenia dotyczącego podziału przyszłorocznej subwencji wynika, że finansowy standard A, czyli kwota, którą samorządy otrzymują na jednego ucznia, wyniesie w 2014 r. 5.289,45 zł, co stanowi wzrost o około 2,5% (czyli 126 zł) w stosunku do kwoty obowiązującej w tym roku (5.163,09 zł).
Wysokość subwencji oświatowej jest zależna od liczby uczniów przeliczeniowych. Tę zaś otrzymuje się przez zastosowanie zróżnicowanych wag dla wybranych kategorii uczniów (wychowanków) i określonych typów i rodzajów szkół oraz wskaźnika korygującego, uwzględniającego stopnie awansu zawodowego nauczycieli. Dzięki temu wskaźnikowi wyższe kwoty są przekazywane tym samorządom, które zatrudniają najwięcej nauczycieli o najwyższych stopniach awansu zawodowego (mianowanych i dyplomowanych). Wagi (mnożniki) służą zwiększaniu kwoty przypadającej na jednego ucznia – w zależności od specyfiki szkoły lub samorządu (np. gminy wiejskie, miasta do 5000 mieszkańców) i potrzeb uczniów (np. uczniowie należący do mniejszości narodowych lub etnicznych, uczniowie niepełnosprawni).
MEN szacuje, że w 2014 r. do gmin trafi 61,1% środków zaplanowanych w subwencji (24 034 274 tys. zł), do powiatów – 37% (14 562 840 tys. zł), do województw – 1,9% (744 483 tys. zł).
Zmiany: sześciolatki, szkoły podstawowe, mniejszości narodowe
W projekcie nowego rozporządzenia MEN proponuje następujące modyfikacje:
1. zmianę zasad subwencjonowania uczniów mniejszości narodowych, etnicznych, społeczności posługującej się językiem regionalnym, uczniów pochodzenia romskiego, dla których szkoła podejmuje dodatkowe zadania edukacyjne, oraz uczniów korzystających z dodatkowej bezpłatnej nauki języka polskiego (zmiana wartości wag P11 i P12) – nowe zasady finansowania mają przyczynić się do rozwoju szkół z nauczaniem w językach mniejszości narodowych i etnicznych i języku regionalnym oraz szkół prowadzących zajęcia w dwóch językach, z których jednym jest język polski (szkół dwujęzycznych); tak zorganizowane nauczanie jest bardziej kosztowne niż dodatkowa nauka języka mniejszości narodowej;
2. doprecyzowanie opisu wagi P25 polegające na zmianie nazewnictwa stosowanego w kształceniu organizowanym w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych zorganizowanych w podmiotach leczniczych – zgodnie z rozp. MEN z dn. 08.03.2013 r. w sprawie organizacji kształcenia oraz warunków i form realizowania specjalnych działań opiekuńczo-wychowawczych w przedszkolach i szkołach specjalnych, zorganizowanych w podmiotach leczniczych i jednostkach pomocy społecznej (Dz.U. z 2013 r. poz. 380) pojawią się pojęcia „grupy wychowawczej” oraz „zespołu pozalekcyjnych zajęć wychowawczych”;
3. doprecyzowanie opisów wag P24, P25, P32 poprzez dodanie oddziałów specjalnych do typów szkół zorganizowanych w podmiotach leczniczych; ta zmiana nie spowoduje skutków finansowych, ponieważ na uczniów oddziałów specjalnych kwoty subwencji są już naliczane;
4. rozszerzenie zakresu stosowania wagi P30 dotyczącej uczestników kwalifikacyjnych kursów zawodowych o uczestników kursów organizowanych przez szkoły i placówki prowadzone przez inne podmioty niż j.s.t.; jak wyjaśnia MEN, zmiana jest niezbędna z uwagi na rozpoczęcie od 2014 r. dotowania uczestników takich kursów przez j.s.t., głównie powiaty;
5. wprowadzenie nowej wagi P31 obejmującej uczniów klas pierwszych publicznych szkół podstawowych dla dzieci i młodzieży (z wyłączeniem uczniów szkół specjalnych i integracyjnych lub odpowiednich oddziałów w szkołach ogólnodostępnych); pozwoli to przekazać gminom dodatkowe środki na sfinansowanie mniejszych klas: od 1 września 2014 r. w klasach I szkół podstawowych obowiązywać będzie ograniczenie liczby uczniów do 25 osób w oddziale; MEN szacuje, że na około 494 tys. uczniów naliczona zostanie dodatkowa kwota subwencji w wysokości około 55 mln zł;
6. uwzględnienie wskaźnika zwiększającego o 3,1% liczbę uczniów szkół podstawowych i uczniów ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia; zapewni to samorządom środki na pokrycie kosztów edukacji połowy populacji sześciolatków w okresie od września do grudnia 2014 r.; zapewni też wsparcie działań samorządów, które muszą poprawić stan przygotowania szkół – chodzi o te gminy, w których faktyczny wzrost liczby uczniów będzie niższy od założonego;
7. modyfikacja ustalania wskaźnika korygującego Di, umożliwiającego przekazanie wyższych kwot subwencji do tych samorządów, w których udział etatów nauczycieli o najwyższych stopniach awansu zawodowego jest wyższy niż średnia krajowa; MEN proponuje wprowadzić minimalną wartość tego wskaźnika, co ma uchronić budżety niektórych j.s.t. przed uszczupleniem dochodów, np. wskutek przejścia większej grupy nauczycieli dyplomowanych na emeryturę.
Małgorzata Tabaszewska
