Na jakie kary mogą być narażeni obywatele za nielegalne reklamy w przestrzeni publicznej? Czy gmina będzie mogła uchwalić swój własny kodeks reklamowy? Kto i na jakich zasadach będzie egzekwował nowe przepisy? Czy samorządy zaczną zarabiać ogromne pieniądze na „ustawie krajobrazowej”? Chodzi o ustawę o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu.
Jak wiadomo z doniesień medialnych, na wejście w życie dnia 11.09.2015 r. oczekuje akt prawny, …
(…) powszechnie nazywany ustawą „krajobrazową”. W rzeczywistości jest to ustawa z dn. 24.04.2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu (Dz. U. z 2015 r. poz. 774) – jest zatem zbiorem przepisów nowelizujących inne ustawy.
Kodeksy reklamowe
W nowelizowanych aktach wprowadzono szereg definicji legalnych, kluczowych dla ochrony prawnej otoczenia przed reklamowym bezładem, m. in. w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – dodano definicje legalne kluczowych pojęć takich jak reklama, urządzenie i tablica reklamowa, szyld, krajobraz, krajobraz priorytetowy. Co więcej, na mocy nowelizacji wymienionej ustawy, rady gmin i rady miejskie otrzymały kompetencję do podejmowania uchwał wprowadzających w życie na terenie swojej gminy tzw. „kodeksy reklamowe”. Faktycznie jest to akt prawa miejscowego, w którym rady uchwalają zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabaryty, standardy jakościowe oraz rodzaje materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane.
Co do szyldów – rozumianych jako tablica lub urządzenie reklamowe informujące o działalności prowadzonej na nieruchomości, gdzie ją umieszczono – które często szpecą zabytkowe części wielu miast w Polsce, rada miejska może określić zasady i warunki ich sytuowania, gabaryty oraz liczbę szyldów na danej nieruchomości. W uchwale może również znaleźć się zakaz sytuowania ogrodzeń oraz tablic reklamowych i urządzeń reklamowych. Opisane regulacje należy ocenić zdecydowanie pozytywnie jako narzędzie porządkujące przestrzeń publiczną wokół nas.
Opłata reklamowa
Warto też nadmienić, że ustawodawca zatroszczył się o odpowiedni, bo natury finansowej, motywator dla gmin do wprowadzania u siebie „kodeksów reklamowych”. W myśl nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, rada gminy może wprowadzić opłatę reklamową od umieszczonych w przestrzeni publicznej tablic reklamowych lub urządzeń reklamowych, ale tylko w miejscach, które objęto regulacją kodeksu reklamowego. Co ciekawe, odpowiedzialność za jej zapłatę ponoszą – jako dłużnicy solidarni – współwłaściciele lub współposiadacze, co z pewnością utrudni proces „rozmycia odpowiedzialności” między wyżej wymienionymi oraz ułatwi komunalnym wierzycielom egzekucję świadczeń, co wypływa już z samej istoty instytucji prawnej solidarności biernej.
Należy również wspomnieć o samej konstrukcji prawnej opłaty reklamowej. Składa się ona z części stałej w zryczałtowanej wysokości określonej przez radę gminy, jednak nie więcej niż 2,50 złotych dziennie oraz z części zmiennej uzależnionej od wielkości pola powierzchni tablicy lub urządzenia reklamowego służących ekspozycji reklamy, jednak nie więcej niż 0,20 złotych za 1m2 powierzchni dziennie, przy czym może być ona różnicowana również z uwagi na lokalizację i formę reklamy.
W celu podkreślenia skali zmian, warto wskazać, że jedna reklama w gminnej przestrzeni publicznej o powierzchni tylko 1m2 przekładać się może nawet na kwotę prawie 1 tysiąca złotych w gminnym budżecie. Jak powszechnie wiadomo, zarówno liczba obecnie eksponowanych reklam jak i ich powierzchnia, są o wiele większe niż przyjęto w powyższej kalkulacji, co prowadzi do konkluzji, że nowa opłata w sposób zauważalny może zasilić komunalne budżety i jednocześnie pomóc uporządkować reklamowy chaos otaczający obywateli, gdyż opłaty reklamowe będą chciały uiszczać jedynie podmioty zdeterminowane do promocji swoich usług, a tym samym działające na tym polu w sposób profesjonalny.
Kary za nielegalne reklamy
Każdy, kto umieścił w przestrzeni publicznej reklamę nielegalnie, czyli sprzecznie z regulacjami gminnego „kodeksu reklamowego”, musi liczyć się z koniecznością zapłaty kary pieniężnej wymierzanej przez wójta czy prezydenta w drodze decyzji administracyjnej. Co ciekawe, przyjęto również, że jeżeli nie można ustalić osoby, która umieściła reklamę, to odpowiedzialność ponosi właściciel lub posiadacz nieruchomości, gdzie umieszczono nielegalną reklamę, co niewątpliwie jest wzmocnieniem jej nieuchronności.
Warto również wskazać, że obok wspomnianej kary pieniężnej, nowelizacja przewiduje konieczność dostosowania reklamy do reguł z kodeksu. W założeniu ustawodawcy, podmiot odpowiedzialny powinien w toku postępowania doprowadzić reklamę do stanu zgodnego z prawem. Jeśli to nie nastąpi, to obok kary wymierzonej w decyzji (od dnia wszczęcia postępowania do dnia dostosowania reklamy do wymogów lub jej usunięcia), organ nakaże dostosowanie reklamy do wymogów kodeksu lub jej usunięcie, co z mocy prawa obwarowane jest rygorem natychmiastowej wykonalności. Można zaryzykować stwierdzenie, że gminy będą bacznie kontrolować „legalność” reklam, gdyż należności z tytułu kar pieniężnych stanowią dochód gminy.
Sama wysokość kary obliczana jest co do zasady jako iloczyn pola powierzchni tablicy lub urządzenia reklamowego eksponujących reklamę wyrażonego w m2 oraz 40-krotności wspomnianej wyżej stawki części zmiennej opłaty reklamowej powiększony o 40-krotność uchwalonej przez radę gminy stawki części stałej tej opłaty, za każdy dzień niezgodności z prawem. Egzekucja kary – jako należności publicznoprawnej – toczyć się będzie analogicznie do egzekucji zobowiązań podatkowych, na podstawie przepisów ustawy Ordynacja podatkowa oraz ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Daniel Łopatek – radca prawny
Kancelaria Filipek & Kamiński sp.k. Lublin
www.kancelaria-fk.pl
Podstawa prawna:
1. Ustawa z dn. 24.04.2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu – Dz.U. z 2015 r. poz. 774.
2. Ustawa z dn. 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych – Dz.U. z 2014 r. poz. 849 z późn. zm.
3. Ustawa z dn. 27.03.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – Dz.U. z 2015 r. poz. 199.
4. Ustawa z dn. 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa – Dz.U. z 2015 r. poz. 613.
5. Ustawa z dn. 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – Dz.U. z 2014 r. poz. 1619 z późn. zm.
